Улаанбаатар хотод өвлийн улиралд хүйтний эрч 12 дугаар сарын 22-ноос эхэлдэг бөгөөд нэг ес (9 хоног) эхлэхэд нэрмэл архи хөлддөг байна. Түүнчлэн -40 хэм хүртэл хүйтрэхээр 3 настай буюу гунан үхрийн эвэр хуга хөлдөнө. Харин зургаан ес эхлэхэд зурайсан зам гарснаар цас, мөс хайлж урин дулаан ордог аж. 

Ойролцоогоор Монгол улсын нийслэлд 1.5 сая хүн ажиллаж амьдарч байна. Монгол Улс дэлхийд агаарын бохирдлоороо тэргүүлэгч 10 орны тоонд багтаж, Улаанбаатар хот дэлхийд хамгийн их агаарын бохирдолттой байсан Дели, Бээжин хотуудыг хол хаялаа.

Орон нутгийн засаг захиргаанаас мэдээлснээр, Улаанбаатар хотын 80 орчим хувь нь гэр хороололд амьдардаг. Нэг дор ингэж олон айл суурьшсанаар агаарын бохирдол үүсгэх нэг шалтгаан болсон байна. Мөн хотын хойд хэсэгт байрлах гэр хороололд амьдардаг  хүмүүс уламжлалт нүүдэлчин амьдралаараа гэрт амьдардаг. Иймд өвлийн улирлын хүйтэн жаварт айлууд нүүрсээ түлэн, утаа ихэсч "утаан манан"-г үүсгэснээр агаарын бохирдолттой  болсон.

Түүний гэр нь нэг том өрөө шиг бөгөөд гэрт нь мөлхөө тавилга, хөргөгч, буйдан болон бусад цахилгаан хэрэгслүүд бий. Гэрийг зөөж, тээвэрлэхэд амархан байдаг. Учир нь дээр үед Монголчууд нүүдэл их хийдэг байсантай холбоотой бөгөөд хэдхэн цагт нүүлгэн шилжүүлэн суулгах боломжтой юм. 

Сүүлийн жилүүдэд бага болон дунд орлоготой айлууд сард нэг тонн нүүрсийг ахуй амьдралдаа хэрэглэж байна.

Аймаг, орон нутгийн иргэд нь ажил хийхийн тулд нийслэл Улаанбаатар руу малаа хаян ирдэг. Яагаад гэж үү? Нийслэлд ажлын байр арай олдоцтой учир тэр. Мөн яагаад гэр хороолол бий болсон гэж үү? Энэ нь газар өмчлөх журамгүйгээс болсон бөгөөд айл өрх  эмх замбараагүй олноор суурьших боломжийг бүрдүүлсэн байна.

Социализмын үед газар нь улсын өмчид байсан бол 1991 оноос хойш Монгол улсын иргэн харъяат хэмээн тодорхойлолт авч, өмчлөх эрхтэй болсон. Ийнхүү гэр хороололд амьдарч байгаа айл өрх амьдрахын тулд түүхий нүүрс түлж, өвлийг давсаар л. Харин дулааны улирал эхлэхээр ихэвчлэн хог хаягдал, модны үртэс, хуванцар зэрэг агаар бохирдуулагч зүйлсийг түлдэг.

Агаарын бохирдлыг хэмжихэд хотын агаар дахь нарийн тоосонцор, бохирдуулагч бодисын хэмжээ мянга мянгаараа тоологддог. Тухайлбал, Улаанбаатарт нэгдүгээр сарын 30-нд 1 куб метр тутамд 3320 микрограмм агаарын бохирдолтой байсныг Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллага (ДЭМБ)-аас тогтоосон хэвийн хэмжээнээс 133 дахин бохирдолтой ба 6 дахин аюултай гэж үзсэн.

Мөн энэ оны нэгдүгээр сард Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх Нийслэлийн агаарын чанарыг сайжруулахын тулд Улаанбаатар хотод түүхий нүүрс оруулж ирэх, ашиглахыг 2019 оны дөрөвдүгээр сараас эхлэн хориглох шийдвэр гаргасан. Гэсэн хэдий ч засгийн газар уг асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд өнгөрөгч оны нэгдүгээр сараас хойш хамгийн их бохирдолтой дүүргүүдийн цахилгаан эрчим хүчийг шөнийн цагаар тэглэхээр болсон юм.

Өвлийн хүйтэнд гэрийг хангалттай халаадаг цахилган халаагуур тэр бүр олдохгүй байгаагаас түүхий нүүрсээ түлсээр л байна. Улаанбаатарын гэр хорооллын айл өрхүүдийн 75 хувь нь Налайхын уурхайн нүүрс түлдэг.

"Агаарын бохирдлыг бууруулахын тулд Монголын засгийн газар дээрх хоригийг хэрэгжүүлж чадах эсэх нь эргэлзээтэй. Энэ бол үлгэр шүү дээ" гэж Шар хад дахь нүүрсний зах дээр зогсдог 25 настай Ө.Хангай хэлсэн юм.

Нүүрс олборлож зардаг, худалдан авдаг гээд олон мянган гэр бүл байгаа. Тэдгээр хүмүүсийн сарын хэрэглээ 1.3 тонн нүүрс байдаг бөгөөд худалдан авсан нүүрсийг гэрт нь хүргэж өгөхөд 165-190 мянган төгрөг болдог байна.

Оршин суугчид өвлийн улиралд агаарын бохирдлын улмаас хүүхэд хөгшид ханиад томуу их тусдгийг хэлж, ямар нэгэн арга хэмжээ авах хэрэгтэй гэж үздэг. Мөн энэ үед эмнэлэг болон эмч нар амьсгалын замын халдварт өвчинтэй холбоотой олон төрлийн өдөрлөг үйл ажиллагаа зохион байгуулдаг.

Түүнчлэн агаарын бохирдлын улмаас "Энгийн томуу нь уушгины хатгалгаа эсвэл бронхит болж хувирдаг, урт хугацааны эмчилгээ шаарддаг" гэж Хүүхдийн эмч, дархлаа судлаач, доктор Ж.Соёл-Эрдэнэ хэлсэн юм. 

"Бидэнд шинэ хот хэрэгтэй байна" гэж Улаанбаатар хотын уугуул иргэн Ш.Батмэнд хэллээ. Тэрээр 2 настай охин дүүтэй аж. Тэднийх өнгөрсөн жил хот дотор байранд амьдардаг байсан боловч дүү нь уушгины хатгалгааны хүнд өвчтэй байсан тул эмнэлэгт удаан хугацаагаар хэвтэн эмчлүүлжээ. Олон удаа эмнэлэгт хэвтвэл төлбөрийн хувьд их гарах учир цэвэр агаарт гарахаар шийдсэн аж.

Тэрээр энэ өвөл хотоос 24 километрийн зайд орших Улаанбаатарын нүүрсний гол эх үүсвэр Налайх дүүрэг рүү шилжин суурьшаад цэвэр агаарт амьдарч байна.

Эх сурвалж: nytimes.com